Ιστορία της Ναυτικής Στολής
«Στολή και πλούτος κι αρχοντιά ήτονε το κορμίν του» άδει ο Βιτσέντζος Κορνάρος στον Ερωτόκριτο. Η στολή ήταν πάντα συνδυασμένη με την παλικαριά και, ενίοτε, με τον έρωτα, αλλά στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος των αρχών του 19ου αιώνα ορισμένες στολές προκάλεσαν ανεξέλεγκτες αντιδράσεις, όταν χρειάστηκε να αντικατασταθεί η πατροπαράδοτη νησιωτική βράκα με τα, καθόλου ανδροπρεπή, φράγκικα παντελόνια. Η εξέλιξη των στολών του Πολεμικού Ναυτικού παρουσιάζει πολυπρισματικό ενδιαφέρον, καθώς αντανακλά πολιτικές επιλογές, κοινωνικές αντιδράσεις, ζητήματα παράδοσης και γούστου. Ναυτική χώρα η Ελλάδα, είναι παράξενο που δεν είχε καταγράψει ως σήμερα την εξέλιξη των στολών του ναυτικού της. Μια εξέλιξη που συχνά προκύπτει μόνο από την ιστορική έρευνα σε αρχεία.
Η σημειολογία των στολών εντάσσεται έτσι στο πλαίσιο της ιστορίας του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Τα σχέδια, ομοίως, δεν αποτυπώνουν απλώς στολές, αλλά κοινωνικούς τύπους. Η ιστορία της οργάνωσης του Πολεμικού Ναυτικού στην Ελλάδα αποκρυσταλλώνεται στη σχεδίαση των στολών του.
Όλος ο 19ος αιώνας φαίνεται να πέρασε στο ναυτικό με αλλεπάλληλες προσπάθειες για να καθιερωθεί μια ενιαία εμφάνιση για τους αξιωματικούς και το κατώτερο προσωπικό των πλοίων, και με ισάριθμες αντιδράσεις. Υπήρξε εποχή που οι ναυτικοί φορούσαν το πάνω μέρος της ενδεδειγμένης στολής και από κάτω βράκα. Ωστόσο, σημειώθηκε πρόοδος, αργή και ενδεικτική της προϊούσας αλλαγής των ηθών. Στολές, σιρίτια, χιαστί χρυσοκέντητες άγκυρες με στέμματα, αμφιμασχάλια, ξιφίδια, κοσμήματα, όλα είχαν την ιδιαίτερη σημασία τους. Μετά τη Μεσοβασιλεία και την ανάληψη της βασιλείας από τον Γεώργιο τον Α', άρχισαν να καθιερώνονται στολές με «κοινωνική» χρησιμότητα, όπως οι στολές εσπερίδων, γευμάτων και θεάτρου, ενώ χρειάστηκε να φθάσει το έτος 1890 για να εμφανιστεί θερινή στολή, ολόλευκη μεν αλλά, όπως σημειώνει ο συγγραφέας, «κάθε άλλο παρά πρακτική για τις συνθήκες διαβίωσης που επικρατούσαν στα πλοία της εποχής». Παρ' όλα αυτά, το έτος 1915 βρήκε το Πολεμικό Ναυτικό έτοιμο για τη μορφοποίηση του συνόλου των στολών, που έκτοτε παραμένει σχεδόν αναλλοίωτη με τις απαραίτητες κατά καιρούς παρεμβάσεις.
ΣΤΟΛΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΝΑΥΤΗ
Χειμερινή στολή
1. Φανέλα του ναύτη
2. Μπελαμάνα
3. Παντελόνι
4. Κολαρίνα
5. Μαύρο μαντήλι
6. Λυκαδούρα
7. Διακριτικά
8. Πηλίσκος
9. Αρβύλες
Καλοκαιρινή στολή
(Στην καλοκαιρινή στολή αυτό που αλλάζει είναι
το χρώμα και το ύφασμα, του παντελονιού και της
μπελαμάνας, που γίνονται άσπρα. )
...και αναλυτικά:
1.Φανέλα του ναύτη: Δεν είναι τίποτα παραπάνω από μία άσπρη φανέλα, η οποία όμως έχει τετράγωνη λαιμόκοψη μπλε χρώματος.
2.Μπελαμάνα: Είναι το "επάνω" της χαρακτηριστικής σκούρας μπλε στολής του ναύτη.
3.Παντελόνι : Είναι το παντελόνι το οποίο όμως έχει έναν ιδιαίτερα περίεργο τρόπο κουμπώματος, σχεδόν... αστείο. Η κατάσταση... σοβαρεύει αν, ενώ το φοράς, βρεθείς στα "α φ ο δ ε υ τ ή ρ ι α" για το λόγο που... υπονοεί ο παραπάνω όρος... Θα πρέπει να έχει στα μπατζάκια πέντε οριζόντιες τσακίσεις, οι οποίες συμβολίζουν τους πέντε ωκεανούς, και σιδερώνεται από την ανάποδη πλευρά.
4.Κολαρίνα : Τώρα αρχίζουν τα (περισσότερο) περίεργα... Φοριέται πάνω από τη φανέλα του ναύτη, δένεται για την ακρίβεια, με τρόπο που θυμίζει... σουτιέν ή, επιμένοντας με ελληνικούς όρους, στηθόδεσμο. Είναι αυτό που κάνει τον γιακά της μπελαμάνας να παίρνει... χρώμα (σκούρο μπλε με 3 άσπρες ρίγες) και τετράγωνο σχήμα πίσω.
5.Μαύρο μαντήλι : Είναι ένα μαύρο μαντήλι το οποίο δένεται γύρω από τον λαιμό και δηλώνει πένθος. Έγινε μέρος της στολής του ναύτη κάποια στιγμή μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, για τη βύθιση της φρεγάτας Έλλη τον 15Αύγουστο του 1940 από τους Ιταλούς. Η τελευταία βυθίστηκε αύτανδρη και αποτέλεσε ένα προμήνυμα για την εμπλοκή και της Ελλάδας στον παραπάνω πόλεμο, δυόμισι μήνες αργότερα...
6.Λυκαδούρα : Είναι ένα σχοινάκι δεμένο σε θηλιά γύρω από τον λαιμό, με την άκρη του να καταλήγει σε ένα φιογκάκι που έχει η μπελαμάνα (βλ. 2), εκεί που ξεκινάει ο γιακάς. Θέλει να δηλώσει την αποφασιστικότητα του ναύτη, αν καταλάβει πως πέφτει στα χέρια του εχθρού, να δώσει έτσι τέλος στη ζωή του...
Ίσως συμβολίζει και αυτό που έχω ακούσει πως ισχύει για το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό, πως είναι ένα από τα λίγα Πολεμικά Ναυτικά κράτους, που δεν έχει χάσει ποτέ πλοίο το οποίο έπεσε μετέπειτα στα χέρια του εχθρού. Όσα πλοία έχασε, αυτά καταστράφηκαν, ακόμα και από τους ίδιους τους ναύτες τους, όταν συνειδητοποίησαν πως τα τελευταία, πάνε να γίνουν κτήμα του εχθρού.
7. Διακριτικά : Δείχνουν την ειδικότητα και το βαθμό του ναύτη.
8.Πηλίσκος : Για τον πηλίσκο αξίζει να πούμε ότι έφερε επάνω του μια κορδέλα όπου αναγραφόταν το όνομα του πλοίου ή ο ναύσταθμος ή το κέντρο εκπαίδευσης όπου υπηρετούσε. Χαρακτηριστικό είναι ότι όταν κάποιο <<στραβόγιαννο>> έφευγε από Κ.Ε και πήγαινε στο καράβι, ζητούσε να αλλάξει τον πηλίσκο του με κάποιον από τους πηλίσκους που φορούσαν οι <<παλιοί>> ναύτες για να φαίνεται και αυτός <<μπαρμπαναύτης>>.
Το παραπάνω σύνολο αν χρειαστεί, συμπληρώνεται από ένα παλτό, τον λεγόμενο "επενδύτη" (προσοχή στον... τόνο). Χαρακτηριστικό του, ο πλατύς γιακάς που προστατεύει το σβέρκο από τον αέρα. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα κουμπιά του τα κουμπώνουμε σύμφωνα με τη φορά του ανέμου.
<!-- m -->http://www.041.gr/navarino/Algemein/Stoli_Navti.htm<!-- m -->
«Στολή και πλούτος κι αρχοντιά ήτονε το κορμίν του» άδει ο Βιτσέντζος Κορνάρος στον Ερωτόκριτο. Η στολή ήταν πάντα συνδυασμένη με την παλικαριά και, ενίοτε, με τον έρωτα, αλλά στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος των αρχών του 19ου αιώνα ορισμένες στολές προκάλεσαν ανεξέλεγκτες αντιδράσεις, όταν χρειάστηκε να αντικατασταθεί η πατροπαράδοτη νησιωτική βράκα με τα, καθόλου ανδροπρεπή, φράγκικα παντελόνια. Η εξέλιξη των στολών του Πολεμικού Ναυτικού παρουσιάζει πολυπρισματικό ενδιαφέρον, καθώς αντανακλά πολιτικές επιλογές, κοινωνικές αντιδράσεις, ζητήματα παράδοσης και γούστου. Ναυτική χώρα η Ελλάδα, είναι παράξενο που δεν είχε καταγράψει ως σήμερα την εξέλιξη των στολών του ναυτικού της. Μια εξέλιξη που συχνά προκύπτει μόνο από την ιστορική έρευνα σε αρχεία.
Η σημειολογία των στολών εντάσσεται έτσι στο πλαίσιο της ιστορίας του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Τα σχέδια, ομοίως, δεν αποτυπώνουν απλώς στολές, αλλά κοινωνικούς τύπους. Η ιστορία της οργάνωσης του Πολεμικού Ναυτικού στην Ελλάδα αποκρυσταλλώνεται στη σχεδίαση των στολών του.
Όλος ο 19ος αιώνας φαίνεται να πέρασε στο ναυτικό με αλλεπάλληλες προσπάθειες για να καθιερωθεί μια ενιαία εμφάνιση για τους αξιωματικούς και το κατώτερο προσωπικό των πλοίων, και με ισάριθμες αντιδράσεις. Υπήρξε εποχή που οι ναυτικοί φορούσαν το πάνω μέρος της ενδεδειγμένης στολής και από κάτω βράκα. Ωστόσο, σημειώθηκε πρόοδος, αργή και ενδεικτική της προϊούσας αλλαγής των ηθών. Στολές, σιρίτια, χιαστί χρυσοκέντητες άγκυρες με στέμματα, αμφιμασχάλια, ξιφίδια, κοσμήματα, όλα είχαν την ιδιαίτερη σημασία τους. Μετά τη Μεσοβασιλεία και την ανάληψη της βασιλείας από τον Γεώργιο τον Α', άρχισαν να καθιερώνονται στολές με «κοινωνική» χρησιμότητα, όπως οι στολές εσπερίδων, γευμάτων και θεάτρου, ενώ χρειάστηκε να φθάσει το έτος 1890 για να εμφανιστεί θερινή στολή, ολόλευκη μεν αλλά, όπως σημειώνει ο συγγραφέας, «κάθε άλλο παρά πρακτική για τις συνθήκες διαβίωσης που επικρατούσαν στα πλοία της εποχής». Παρ' όλα αυτά, το έτος 1915 βρήκε το Πολεμικό Ναυτικό έτοιμο για τη μορφοποίηση του συνόλου των στολών, που έκτοτε παραμένει σχεδόν αναλλοίωτη με τις απαραίτητες κατά καιρούς παρεμβάσεις.
ΣΤΟΛΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΝΑΥΤΗ
Χειμερινή στολή
1. Φανέλα του ναύτη
2. Μπελαμάνα
3. Παντελόνι
4. Κολαρίνα
5. Μαύρο μαντήλι
6. Λυκαδούρα
7. Διακριτικά
8. Πηλίσκος
9. Αρβύλες
Καλοκαιρινή στολή
(Στην καλοκαιρινή στολή αυτό που αλλάζει είναι
το χρώμα και το ύφασμα, του παντελονιού και της
μπελαμάνας, που γίνονται άσπρα. )
...και αναλυτικά:
1.Φανέλα του ναύτη: Δεν είναι τίποτα παραπάνω από μία άσπρη φανέλα, η οποία όμως έχει τετράγωνη λαιμόκοψη μπλε χρώματος.
2.Μπελαμάνα: Είναι το "επάνω" της χαρακτηριστικής σκούρας μπλε στολής του ναύτη.
3.Παντελόνι : Είναι το παντελόνι το οποίο όμως έχει έναν ιδιαίτερα περίεργο τρόπο κουμπώματος, σχεδόν... αστείο. Η κατάσταση... σοβαρεύει αν, ενώ το φοράς, βρεθείς στα "α φ ο δ ε υ τ ή ρ ι α" για το λόγο που... υπονοεί ο παραπάνω όρος... Θα πρέπει να έχει στα μπατζάκια πέντε οριζόντιες τσακίσεις, οι οποίες συμβολίζουν τους πέντε ωκεανούς, και σιδερώνεται από την ανάποδη πλευρά.
4.Κολαρίνα : Τώρα αρχίζουν τα (περισσότερο) περίεργα... Φοριέται πάνω από τη φανέλα του ναύτη, δένεται για την ακρίβεια, με τρόπο που θυμίζει... σουτιέν ή, επιμένοντας με ελληνικούς όρους, στηθόδεσμο. Είναι αυτό που κάνει τον γιακά της μπελαμάνας να παίρνει... χρώμα (σκούρο μπλε με 3 άσπρες ρίγες) και τετράγωνο σχήμα πίσω.
5.Μαύρο μαντήλι : Είναι ένα μαύρο μαντήλι το οποίο δένεται γύρω από τον λαιμό και δηλώνει πένθος. Έγινε μέρος της στολής του ναύτη κάποια στιγμή μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, για τη βύθιση της φρεγάτας Έλλη τον 15Αύγουστο του 1940 από τους Ιταλούς. Η τελευταία βυθίστηκε αύτανδρη και αποτέλεσε ένα προμήνυμα για την εμπλοκή και της Ελλάδας στον παραπάνω πόλεμο, δυόμισι μήνες αργότερα...
6.Λυκαδούρα : Είναι ένα σχοινάκι δεμένο σε θηλιά γύρω από τον λαιμό, με την άκρη του να καταλήγει σε ένα φιογκάκι που έχει η μπελαμάνα (βλ. 2), εκεί που ξεκινάει ο γιακάς. Θέλει να δηλώσει την αποφασιστικότητα του ναύτη, αν καταλάβει πως πέφτει στα χέρια του εχθρού, να δώσει έτσι τέλος στη ζωή του...
Ίσως συμβολίζει και αυτό που έχω ακούσει πως ισχύει για το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό, πως είναι ένα από τα λίγα Πολεμικά Ναυτικά κράτους, που δεν έχει χάσει ποτέ πλοίο το οποίο έπεσε μετέπειτα στα χέρια του εχθρού. Όσα πλοία έχασε, αυτά καταστράφηκαν, ακόμα και από τους ίδιους τους ναύτες τους, όταν συνειδητοποίησαν πως τα τελευταία, πάνε να γίνουν κτήμα του εχθρού.
7. Διακριτικά : Δείχνουν την ειδικότητα και το βαθμό του ναύτη.
8.Πηλίσκος : Για τον πηλίσκο αξίζει να πούμε ότι έφερε επάνω του μια κορδέλα όπου αναγραφόταν το όνομα του πλοίου ή ο ναύσταθμος ή το κέντρο εκπαίδευσης όπου υπηρετούσε. Χαρακτηριστικό είναι ότι όταν κάποιο <<στραβόγιαννο>> έφευγε από Κ.Ε και πήγαινε στο καράβι, ζητούσε να αλλάξει τον πηλίσκο του με κάποιον από τους πηλίσκους που φορούσαν οι <<παλιοί>> ναύτες για να φαίνεται και αυτός <<μπαρμπαναύτης>>.
Το παραπάνω σύνολο αν χρειαστεί, συμπληρώνεται από ένα παλτό, τον λεγόμενο "επενδύτη" (προσοχή στον... τόνο). Χαρακτηριστικό του, ο πλατύς γιακάς που προστατεύει το σβέρκο από τον αέρα. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα κουμπιά του τα κουμπώνουμε σύμφωνα με τη φορά του ανέμου.
<!-- m -->http://www.041.gr/navarino/Algemein/Stoli_Navti.htm<!-- m -->
-->